Chuyên gia Dòng Phanxicô về trí tuệ nhân tạo cảnh báo những thách thức đạo đức
Fb Vũ Quốc Thịnh
Linh mục dòng Phanxicô Paolo Benanti, một chuyên gia về trí tuệ nhân tạo (AI), đã cảnh báo về các rủi ro đạo đức của công nghệ này tại một hội thảo do Quỹ Paul VI tổ chức ở Madrid. Ông nhấn mạnh rằng, “những người kiểm soát loại công nghệ này kiểm soát thực tại.”
Linh mục người Ý, đồng thời là chủ tịch Ủy ban Trí tuệ Nhân tạo của chính phủ Ý, cho biết: “Thực tại mà chúng ta đang đối mặt khác với 10 hoặc 15 năm trước, và đó là một thực tại được định hình bởi phần mềm.”
Những thách thức về quyền sở hữu và đạo đức
Linh mục Benanti giải thích rằng thực tại này ảnh hưởng đến cách chúng ta thực hiện ba quyền cổ điển liên quan đến sở hữu: sử dụng, tiêu hủy, và thu lợi (usufruct).
“Các giá trị mà bạn tạo ra khi sử dụng những thiết bị này không thuộc về bạn mà thuộc về 'đám mây' (cloud),” ông lưu ý.
Ông so sánh những người không có quyền usufruct với “nô lệ” và khuyến khích mọi người suy ngẫm về ý nghĩa của việc sống trong một thực tại được định hình bởi phần mềm.
“Chúng ta cần có một cách tiếp cận đạo đức đối với công nghệ,” đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, ông nói. “Chúng chính là những công cụ định hình thực tại của thế giới chúng ta, và những người kiểm soát loại công nghệ này kiểm soát thực tại.”
Sự tập trung và phân tán quyền lực
Linh mục Benanti cũng giải thích cách công nghệ máy tính phát triển sau Thế chiến II đã dẫn đến những thay đổi liên quan đến quyền lực, dân chủ, và quyền riêng tư.
Những năm 1970: Các quy trình phân quyền ở Hoa Kỳ và châu Âu đã dẫn đến việc ra đời máy tính cá nhân, cho phép mọi người tiếp cận công nghệ một cách đơn giản.
Những năm 1990: Sau khi Bức tường Berlin sụp đổ, thị trường tự do được kỳ vọng sẽ mang lại phúc lợi và thúc đẩy mô hình dân chủ tự do. Tuy nhiên, chính sách này khiến Trung Quốc giàu hơn mà không trở nên dân chủ hơn, khiến các giá trị dân chủ phương Tây rơi vào khủng hoảng.
Mùa Xuân Ả Rập năm 2011 minh chứng sức mạnh của điện thoại di động trong việc thúc đẩy dân chủ. Nhưng không lâu sau đó, điện thoại di động lại trở thành “đồng minh tồi tệ nhất” của tin giả, phân cực, và hậu sự thật.
Trong đại dịch COVID-19, linh mục nhận thấy: “Từ năm 2012 đến 2020, điện thoại thông minh đã ngầm chiếm lĩnh thực tại, và giờ đây nhiều điều xảy ra trong thực tế đang diễn ra trực tiếp trên điện thoại.”
Nguy cơ đối với dân chủ trong thời đại kỹ thuật số
Linh mục Benanti nhấn mạnh rằng chúng ta đang sống trong một nền dân chủ dựa trên máy tính, nơi trí tuệ nhân tạo ngày càng tập trung các quá trình vào trung tâm dữ liệu. Điều này tạo ra thách thức đạo đức mới khi dữ liệu và quyền kiểm soát thuộc về một số ít công ty lớn, đe dọa không chỉ quyền riêng tư cá nhân mà còn cả các quá trình dân chủ.
AI không chỉ dự đoán hành vi mà còn tạo ra hành vi thông qua các gợi ý mua sắm hoặc quyết định cá nhân. Ông cảnh báo rằng điều này có thể định hình và giới hạn tự do trong không gian công cộng.
Tác động của trí tuệ nhân tạo trong tương lai
Linh mục dự đoán rằng trí tuệ nhân tạo sẽ có ảnh hưởng lớn đến:
Truy cập thông tin
Y học
Thị trường lao động
Ông nhấn mạnh rằng nếu không có sự điều chỉnh, AI có thể phá vỡ cấu trúc xã hội như chúng ta đang biết.
Linh mục kết luận: “Chúng ta cần có cơ chế quản trị đối với các đổi mới này để đảm bảo rằng công nghệ phục vụ nhân loại, thay vì kiểm soát nó.”
Lm. Anmai, CSsR tạm dịch
COMMENTS