Mộc Trà | Lội ngược dòng

Mộc Trà | Lội ngược dòng

Mộc Trà

Lội ngược dòng

Trong kế hoạch tháng 8, Dì Bề trên Tổng quyền đề nghị chị em viết bài về kinh nghiệm thực thi chủ đề Tổng hội và thực thi Công vụ Tổng hội X. Ban Truyền thông sẽ đăng lên các bài viêt chị em gửi về. 

Mở đầu là bài viết Lội Ngược Dòng, tác giả Mộc Trà. 

Mọi con đường dễ đi chỉ là đường xuống dốc, muốn tiến lên trên mà không đổ mồ hôi và nước mắt là chuyện không tưởng. Có mệt mới là cuộc sống, muốn dễ chịu mãi mãi chỉ có người đã yên giấc ngàn thu. Trên những con đường thành công đều không có chỗ cho sự dễ dàng, ôm suy nghĩ ngồi chờ đợi may mắn luôn chỉ là mong ước viển vông, hay chỉ ngồi chờ sung rụng….không làm mà đòi có ăn, không thành công nào mà không đan dệt bằng nước mắt và máu. 

Ai cũng biết rằng, suy nghĩ dẫn đến hành động, từ hành động mới hình thành thói quen. Do đó, chúng ta quan niệm thế nào, tư duy ra sao thì sẽ có hành động tương ứng. 

Chỉ cần dám làm và kiên trì làm, cũng như dám đối đầu và thách thức với mọi chông gai, chúng ta sớm muộn gì cũng có thể, biến nghịch cảnh trở thành cơ hội, biến thất bại thành kinh nghiệm và sự trưởng thành, biến tầm thường trở thành vĩ đại. Vì cá muốn sống phải lội ngược dòng, người muốn thành công phải bước qua được nghịch cảnh, cửa ải của cuộc đời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về những cản trở và thách đố trong đời tu, để từ đó có một lối đi riêng như là một cuộc lội ngược dòng của người tu sĩ Đa Minh hôm nay. 

Những cản trở và thách đố

Năm 2022 Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã ra Tông thư cho toàn thể Giáo hội sống Năm Thánh với chủ đề: HIỆP HÀNH TRONG SỨ VỤ TRUYỀN GIÁO… Và trong Công vụ Tổng Hội X, năm 2022, của Dòng cũng đã lấy chủ đề “Hiệp trợ để sống thánh hiến và truyền giáo.” Trong Văn thư công bố Tổng hội X có nói: “Hiệp trợ để sống thánh hiến và truyền giáo, với ước mong mang đến làn gió mới cho đời sống thánh hiến và sứ vụ truyền giáo của Hội dòng và từng chị em.” 

Suy nghĩ về hai chữ hiệp trợ và trải nghiệm về nó thật không dễ chút nào, nếu ta không chịu mở tung cánh cửa lòng để cho luồng gió mới là Thần Khí hoạt động không ngừng. Để sống được trọn vẹn hai chữ hiệp trợ thì khiến ta phải trả giá đắt, đó là phải lội ngược dòng, vì đời sống cộng đoàn luôn có những cản trở và thách đố. 

Đời sống cộng đoàn không chỉ là nơi chia sẻ cuộc sống mà còn là nơi các tu sĩ cùng chung chia với nhau sứ mạng. Sứ mạng đó có khi dễ dàng, nhưng cũng có lúc phải đối diện với biết bao sóng gió. Lúc đó, chẳng ai khác, chính chị em trong cộng đoàn là những người trực tiếp giúp đỡ mình. Họ là hiện thân của Chúa một cách hữu hình nhất trong cuộc đời ta. Rồi có khi đời tu của ta gặp những thách đố, khi những cô đơn trong lòng nổi lên, những cám dỗ ập đến, chỉ có họ là người kề cận, lắng nghe, thấu hiểu, sẻ chia và cùng đồng hành với ta qua những lời an ủi hay những hành động cụ thể. Người ngoài có thể giúp đỡ ta cách này cách khác, nhưng chẳng ai thật sự luôn ở bên ta như chị em trong cộng đoàn. 

Dĩ nhiên, trong thực tế, không phải ai trong cộng đoàn cũng đối xử tốt và chân thành với ta và dành cho ta những điều tốt nhất. Có một ai đó đã từng nói: “Đời tu có tất cả những gì ngoài đời có và có cả những điều ngoài đời không có.” Trong đời sống cộng đoàn vẫn còn tồn tại đâu đó tính ghen tương, ích kỷ, tham lam, lười biếng, nói hay, nói giỏi, siêu nói đạo lý… nhưng không sống như lời mình nói. Thánh Phaolô kết án đây là tội làm đổ vỡ cộng đoàn: “Thế mà bạn, sao bạn lại xét đoán người anh em? Và bạn nữa, sao bạn lại khinh dể người anh em? Quả thế, tất cả chúng ta sẽ phải ra trước tòa Thiên Chúa… để trả lời với Chúa những gì mình nghĩ, nói và làm với chị em và mọi người…. Vậy chúng ta đừng xét đoán nhau nữa. Tốt hơn, anh em hãy xét sao để tránh gây cớ cho anh em mình khỏi vấp ngã.” (Rm 14:10,13) Còn Thánh Giacôbê cũng nhắc chúng ta nhớ hai điều dẫn đến sự bất hòa và những thứ làm đổ vỡ cộng đoàn là: “Ở đâu có ghen tương và tranh chấp, ở đấy có xáo trộn và đủ mọi thứ xấu xa.” (Gc3:16) Có lẽ lời dạy của Thánh Giacôbê cũng tương tự với những gì Thánh Phaolô khiển trách Giáo đoàn Philipphê: “Đừng làm chi vì ganh tỵ hay vì hư danh, nhưng hãy lấy lòng khiêm nhường mà coi người khác trọng hơn mình.” (Pl 2: 3) 

Cho nên, trong cộng đoàn, vẫn còn đâu đó những hận thù chia rẻ, những tham sân si, nói hành nói xấu, đá thúng đá nia, nói hành nói tỏi, chém gió lẫn nhau, những lời nói tiêu cực đó giết chết người khác từng ngày mà không hay biết. Còn đâu đó những tư tưởng tiêu cực, lệch lạc: “Ai sao tôi vậy, ai bậy tôi theo.” Rồi những tệ nạn phân chia bè cánh, phe phái, thỏa hiệp, tự hào ta là thủ lĩnh của người khác. Hay nói nhưng để người khác làm. Thích sống hưởng thụ “tiền chùa nên không xót” trong mọi phương diện, thích nhàn hạ “đi trễ về sớm” nói theo ngôn ngữ người đời “sáng cắp ô đi, chiều cắp ô về, thiếu trước hụt sau nhưng quyền lợi thì hưởng cao nhất...” Những xung đột và chiến tranh lạnh xảy ra, ngày này sang ngày khác, tháng nọ sang năm kia, nó như một khối ung nhọt bị bưng bít mà không được mổ xẻ, gây ô nhiễm đời sống chung và rất phản chứng trong đời tu. 

Trong cộng đoàn vẫn còn tồn tại đâu đó những “vai diễn điêu luyện” và những “chiếc bánh tráng dày” nói trước lật sau. Sống không chân thành, trước mặt người khác thì ta diễn rất hay như ta đang đồng cảm với chị em, với các bề trên, nhưng sau lưng lại sẵn sàng chỉ trích, phê bình không thương tiếc, nói xong đổ cho người khác còn mình thì rửa tay, phủi bụi…. Thật là một lối sống hai mặt nguy hại. Nếu có ai đó muốn phản biện lên tiếng góp ý, thì tức khắc sẽ gặp muôn điều phiền toái, phản ứng tiêu cực, giận lẫy, khó chịu và tìm mọi cách để loại trừ, trả thù rất khéo léo, kéo bè kéo cánh để hạ bệ, dùng quyền lực để áp đặt và trù dập nhau. Nếu chấp nhận lội ngược dòng thì hãy chấp nhận thương tích.. Cho nên đôi lúc ta hay nói vui rằng, chủ đề. “Hiệp hành để giúp đỡ nhau đâu không thấy mà chỉ thấy hiệp lực lại để hành hạ nhau. “Thật thà thẳng thắn thì thường thua thiệt”. Vì thế trong cộng đoàn xảy ra tình trạng là, muốn yên thân thì tốt nhất im lặng, muốn tồn tại thì “té theo mưa” mặc dầu trong lòng rất chua chát. Đó là những hạt sạn, những làn gió độc làm ô nhiễm đời sống cộng đoàn mà ta cần hiệp trợ nhau để thay đổi và loại bỏ, để thanh lọc và đổi mới. 

Có người mong ước đời sống cộng đoàn không có bất đồng và đối kháng nào, thì đó là không tưởng. Kỳ thực, đây là một sai lầm vô cùng lớn! Nếu ai đó nói cộng đoàn không có chút trục trặc nào, chắc cộng đoàn đó chỉ có trong sách vở. Vì thực tế cho thấy, có những chị em không còn tìm thấy sự ấm áp trong cộng đoàn mỗi khi đi về. Đối với họ, cộng đoàn trở nên giá rét, hay oi bứcm khiến họ ngột ngạt nên đã đi tìm niềm an ủi bên ngoài. Họ thích đi làm tông đồ bên ngoài vì ở đó được người ta chân nhận tài năng của họ, dành cho họ nhiều sự ngưỡng mộ và lời khen, trong khi ở cộng đoàn, họ bị coi thường, bị dìm hàng không ngóc đầu lên nổi. Họ sẵn sàng làm tất cả mọi điều tốt cho người khác, ngoại trừ chị em trong cộng đoàn. Họ xem đời sống cộng đoàn như hoả ngục và cố công đi tìm một thiên đường nào đó ngoài kia, như là một sự bù trừ để lấp đầy khoảng trống trong tâm hồn.

Lội ngược dòng

Trong CVTH X số 6 có nhắc nhở: Sự hiệp trợ trong đời sống cộng đoàn là chứng tá hữu hiệu cho ơn gọi và sứ vụ: cùng hiệp thông, chia sẻ, nâng đỡ nhau trong đời sống hằng ngày, và trong công việc, là sức mạnh nối kết làm cho cộng đoàn được thăng tiến và mỗi cá nhân cảm nghiệm được sự an vui hạnh phúc. 

Muốn được như thế, chúng ta cần có những cú hích để có thể lội ngược dòng, khả dĩ vượt qua được những cản trở và thách đố. 

Có lẽ chúng ta phải chân nhận với nhau rằng, với một cái nhìn đức tin và tình yêu thì, những bất đồng quan điểm, những cọ xát trong cộng đoàn không thể biến thành sự trả thù, xung đột đáng tiếc, nhưng là biến nó thành cơ hội giúp cho ta tăng trưởng và tiến bộ hơn, giúp tôi luyện mình hơn. Nếu có ai gây khó dễ cho mình, ta xem đó là cơ hội để mình lập công trước mặt Chúa. Những khó khăn, thử thách trong cộng đoàn chính là để giúp thanh luyện ta mỗi ngày nên khiêm nhường, hạ mình, nên thánh hơn trong đa dạng. Một cộng đoàn lý tưởng là nơi mà ai cũng yêu thương nhau hết mực hết lòng, hiệp trợ nhau, nâng đỡ nhau hết sức lực trong công tác sứ vụ, cùng làm chung, cùng cam chịu, cùng đồng lao cộng khổ với nhau.

Có thể nói, bản lĩnh và sự thánh thiện của một tu sĩ được thể hiện nơi đời sống cộng đoàn. Được cả vạn người bên ngoài yêu mến không bằng được chị em sống chung với mình thán phục. Thế giới ngoài kia chỉ biết được những nét đẹp, những hào nhoáng của họ, chị em mới là người biết họ ở mức độ chân thực nhất. Vì thế, muốn biết một tu sĩ là người như thế nào, hãy hỏi những người sống chung với họ, chứ đừng chỉ nhìn đến những gì họ nói họ làm với những người lạ bên ngoài. Đời sống cộng đoàn tuy có nhiều chấm đen, nhưng chính nó lại giúp cho người tu sĩ, làm cho cuộc sống của mình thêm hoà điệu và hoàn mỹ, đến độ ta có thể nói rằng, không có nó, người tu sĩ sẽ trở nên héo úa và lạc lõng vô cùng. 

Trong hành trình hiệp hành theo Chúa Giê-su, một khi cất bước ra đi làm môn đệ Giê-su, chúng ta đã phải từ bỏ mình hằng ngày và vác thập giá mình mọi lúc. Ra khỏi con người ươn hèn, ích kỷ, xu hướng đổ lỗi, than phiền, cũng như dám bỏ ‘căn phòng chăn ấm nệm êm’ cùng biết bao tiện nghi, thoải mái trong đời mình. Đây là lúc chúng ta can đảm lội ngược dòng giữa một xã hội không dám bỏ cái tôi, bám víu vào lợi danh, chức tước, địa vị, tiền tài…; và cũng là lúc chúng ta dám trở nên khác biệt vì đức tin, vì tình yêu, đối lại một thế giới lẩn tránh ‘thập giá.’ Có thể chúng ta sẽ cảm nhận được như những gì ngôn sứ Giê-rê-mi-a đã từng thốt lên “…suốt ngày tôi trở nên trò cười, và mọi người đều chế nhạo tôi,” (x. Gr 20:7) nhưng sâu thẳm trong ta, nơi tiếng lòng ta, Chúa hằng khuyến dụ và dẫn dắt ta. Vì vậy, khi bước theo Chúa, chúng ta không thể quên những lời mà Thánh Phao-lô đã nhắn nhủ giáo đoàn Rô-ma: “…đừng theo thói đời này, nhưng hãy canh tân lòng trí anh em, để anh em biết đâu là thánh ý Chúa, biết điều gì tốt lành đẹp lòng Chúa và hoàn hảo.” (Rm 12: 2) Thánh ý Chúa, những gì đẹp lòng Chúa và hoàn hảo không gì khác hơn là điều đã được Thánh sử Matthêu viết trong đoạn Tin Mừng: “Ai muốn cứu mạng sống mình, thì sẽ mất; còn ai đành mất mạng sống mình vì Thầy, thì sẽ giữ được mạng sống. Và nơi khác: Nếu ai được lợi cả thế gian mà thiệt hại sự sống mình, thì được ích gì. 

Vì thế để trở thành người thành công và là môn đệ đích thực của Chúa Kitô thì chúng ta phải dám lội ngược dòng. 

Thay lời kết: 

Để lội ngược dòng có hiệu quả trong đời sống cộng đoàn, người ta có thể có nhiều phương thế khác nhau, nhưng phương thế cơ bản và thiết yếu nhất vẫn là sự gặp gỡ cá nhân và cộng đoàn với Thiên Chúa trong cầu nguyện. 

Chúa Giêsu coi việc cầu nguyện như một việc riêng biệt, có vị trí trọng yếu trong đời sống của Người. Cũng vậy, chúng ta đã sẵn lòng bước theo Chúa Kitô, thì cần xem việc cầu nguyện là phương thế trên hết mọi vấn đề khác, để mỗi ngày trở nên giống như Người hơn trong lối nghĩ, lời nói và hành động… đồng thời được kết hợp mật thiết với Thiên Chúa cách thâm sâu hơn. Cũng như Chúa Giêsu, người tu sĩ coi việc cầu nguyện như là một cuộc tiếp xúc thiêng liêng với Thiên Chúa cần thiết về những biến cố thường nhật của cuộc sống mình. 

Việc cầu nguyện trong cộng đoàn đóng vai trò quan trọng để nâng đỡ đời sống thiêng liêng. Mỗi chị em có quyền đòi hỏi được giúp đỡ để cầu nguyện qua sự hiện và gương sáng của các thành phần khác trong cộng đoàn. Mỗi người có đặc ân và bổn phận cầu nguyện với những người khác, cùng với họ thông dự vào phụng vụ, là trung tâm giúp cho đời sống của chúng ta được thống nhất. 

Mặc khác, nhờ sự cầu nguyện chúng ta có ơn Chúa, có thêm sức mạnh, có can đảm lên tiếng và kiên trì trong tình yêu, góp phần giải quyết được những xung đột xảy ra trong cộng đoàn, hoặc có thể tránh được những cuộc xung đột bất hòa không đáng có. Một cộng đoàn tình yêu là một cộng đoàn trong đức ái huynh đệ. Nên để tình huynh đệ được thắm thiết hơn, gắn bó hơn, thì trước hết và trên hết, mỗi cá nhân phải sống thật và sống chân thành, hy sinh và cầu nguyện, đó là điều kiện cần thiết để đạt được kết quả. Hy sinh ở đây là dẹp bỏ quan điểm cá nhân, bỏ tính áp đặt để cùng nhau qui chiếu về Đức Kitô là Đường, là Sự Thật và là Sự Sống. Nếu Đức Kitô là điểm tựa thì cầu nguyện là đòn bẩy để đưa con người đến cùng Thiên Chúa, và trở nên giống người hơn. 

Đó là một nghệ thuật giúp các phần tử trong cộng đoàn dám LỘI NGƯỢC DÒNG và thắng vượt những ưu phiền nặng nhọc để sống đời thánh hiến cách trọn vẹn như lời Thánh vịnh 133 viết: “Ngọt ngào tốt đẹp lắm thay, chị em được sống sum vầy bên nhau.” 

Mộc Trà