Giáo hội Hiệp Hành: Giáo hội nhìn từ bên trong (Phần II)

Giáo hội Hiệp Hành: Giáo hội nhìn từ bên trong (Phần II)

Giáo hội Hiệp Hành: Giáo hội nhìn từ bên trong (Phần II) 

ĐỊNH VỊ NGƯỜI TU SĨ TRONG GIẤC MƠ CỦA TOÀN GH ĐỂ XÂY DỰNG MỘT GH HIỆP HÀNH 

A. CÙNG MƠ VỀ MỘT GH DÙNG TOÀN BỘ NHỮNG GÌ MÌNH CÓ VÀ MÌNH LÀ CHO SỨ MỆNH LOAN BÁO NTC 

1. Ước mơ của Vatican II là trình bày một GH dân TC, tất cả cùng nhau tiến về sự thánh thiện của Tin mừng. Không một ai trong GH không được kêu gọi tới đó. Điều ấy toàn GH đã nỗ lực và bộ mặt GH với Vatican II đã để lại những vẻ đẹp không thể chối cãi. 

2. Nhưng thời gian với những lo lắng sự đời có thể làm phai nhạt sự nóng cháy này. Tất cả chúng ta đều kinh nghiệm như thế, y hệt như các tín hữu sơ khai, chẳng hạn tín hữu Thessalonica đã mỏi mệt chờ mong Chúa đến. Và TC không mệt để nhắc lại và thúc đẩy chúng ta một lần nữa. Ngài không mệt để quay trở lại với chúng ta, động viên chúng ta, như đã từng tăng sức và động viên cho Elia trên đường dài tới núi Horeb trong cơn bị bách hại do hoàng hậu Izabel. Ngài là vị mục tử nhân lành, có những lúc đi đầu đoàn chiên, có những lúc đi giữa đoàn chiên, và có những lúc đi cuối cùng đoàn chiên để đảm bảo rằng “những gì Cha đã ban cho tôi, tôi không để mất một ai”.

3. Đức Phanxicô cho thấy rằng Vatican II cũng muốn cả một sự hoán cải trong cơ cấu, trong mục vụ, chứ không chỉ trong thiêng liêng và thần học mà thôi. Mạnh mẽ hơn, ngài còn nói đến một sự hoàn cải của quyền giáo hoàng (conversion of papacy), để mang tính tập đoàn hơn nữa, để bộc lộ GH đúng là dân TC hơn nữa, vì GH và Synodos, cùng đi với nhau cho sứ mệnh, thì đồng nghĩa. 

4. Chính vì thế, ngài xác quyết TC muốn GH của thiên niên kỷ thứ ba phải trình bày được một diện mạo GH hiệp hành. 

5. GH đó cùng chung tay dùng tất cả những gì mình có và mình là cho việc truyền giáo, không được hiểu như một sự chiêu mộ tín đồ, cho bằng là “không thể không nói lên điều tai nghe mắt thấy” về chính Đức Giêsu và tình yêu của ngài dành cho con người. GH không còn làm một vài việc tông đồ hay việc truyền giáo, song toàn GH là môn đệ truyền giáo. Không một ai trong GH được miễn khỏi sứ mệnh này. Trực giác này được chị Têrêsa diễn đạt khi được tuyên phong là bổn mạng các vùng truyền giáo. Tất cả các bệnh nhân trong GH đều tham dự vào sứ mệnh này bằng cách biết rằng những đau khổ của họ mang một sắc thái mới, một ý nghĩa mới khi tham dự vào mầu nhiệm khổ nạn của Đức Kitô vì nhân loại. Một GH sống niềm vui đến độ dám ra khỏi vùng yên ổn và thoải mái của mình để làm bạn với những người bị đẩy ra ngoài lề; để băng bó vết thương cho những người thương tổn như thể mình thật sự là kẻ bị thương; để khóc với nhân loại đang khóc dưới mãnh lực xâu xé của THẦN TÀI. 

6. Băng bó vết thương có nghĩa là DÁM ĐẶT MÌNH VÀO TÌNH TRẠNG BỊ NGUY CẤP ĐỂ CHO NGƯỜI BỆNH ĐƯỢC SỐNG. Đó là cách nhập thể lối sống của chính Đức Giêsu đến để chết cho người khác. 

B. DỰA TRÊN KINH NGHIỆM HIỆP THÔNG CHÚA BAN CHO CÁC TU SĨ 

7. Mọi ngày trong cộng đoàn tu sĩ, những con người cùng một chí hướng luôn gặp nhau; mỗi tháng đều tụ họp lại để phân định Ý Chúa. Như thế, xét trên nguyên tắc, sự hiệp thông được tỏ lộ như bầu khí các tu sĩ sống, làm việc, hoạt động và cử hành. 

8. Như chúng ta đã rõ: hình ảnh lý tưởng được Luca vẽ ra trong sách Công vụ về cộng đoàn tín hữu sơ khai một lòng một chí quanh Chúa Giêsu được đại diện bởi các tông đồ được hiện thực một mức nào đó trong cộng đoàn tu sĩ. Các vị sáng lập dòng đều lấy cảm hứng thần linh từ đó cho đặc sủng/đoàn sủng của mình. 

9. Cộng đoàn tu sĩ được Đức Gioan Phaolô II định nghĩa như cộng đoàn hằng ngày bước theo linh đạo hiệp thông trong đó huấn luyện chúng ta thành những người có thể nhìn thấy Đức Giêsu Kitô nơi mọi người, nhất là những người bị bỏ ra bên lề. 

10. Tuy nhiên, nhiều lần chúng ta nghĩ về người khác hơn là trong chính cộng đoàn mình: trong cộng đoàn tu sĩ có ai bị loại ra ngoài lề không? Cộng đoàn tu sĩ có thực sự cùng nhau phân định Thánh Thần đang nói cho mình hay không? Cộng đoàn dám đón nhận tiêu chuẩn sống truyền giáo hơn là “bo bo bảo tồn những cơ sở và cơ cấu” hay không? Nếu duyệt xét được như thế, thì đó đã là một đóng góp quý báu cho Thượng Hội đồng Giám mục 2021-2023 rồi. Như vậy chính tiến trình hình thành một GH hiệp hành trở thành “phần rỗi” cho cộng đoàn tu sĩ, vì cộng đoàn đó đang được Thánh Thần đào tạo thành cộng đoàn tu sĩ hiệp hành. 

11. Hiệp hành là cấu tố của GH; cũng là “cấu tố” của cộng đoàn tu sĩ vậy. Nơi đó, quyền bính là một tác vụ, sự phục vụ chân thật. Hình ảnh “Kim tự tháp lộn ngược” nói gì cho cộng đoàn tu sĩ? Đơn giản: những người đứng ở dưới người khác như người tôi tớ. Và một điều tỏ lộ hơn hết: ecclesia docens và ecclesia discens không còn chia tách nữa. Phải hơn ecclesia docens sẽ sai lầm nếu trước đó không phải là ecclesia discens; học kép: TC và con người. 

12. Lắng nghe, Phân định trong đối thoại là chuyện thường hằng chứ không phải tuỳ dịp. Không ảo tưởng được: đừng hòng có một GH hiệp hành, một cộng đoàn tu sĩ hiệp hành, một GH hiệp hành tại gia mà không có đối thoại. Không thể có GH ấy, nếu chỉ “bằng mặt chứ không bằng lòng”, không thể dám gặp nhau để thảo luận các vấn đề chung cũng như riêng; kinh nghiệm này, Đức Phanxicô đã nói nhiều lần bằng những hạn từ, thí dụ rất cụ thể và hiện sinh. 

13. Sự lắng nghe, phân định và đối thoại đây không phải là chuyện tìm đa số theo kiểu chính trị dân chủ hay đảng phái. Nó bộc lộ ý nghĩa sâu xa của sự hiệp thông: hiệp thông với Thánh Thần, với các sự thánh và với các thánh. Nhưng nó còn diễn đạt sự hiệp thông phẩm trật (communio hierarchica), sự hiệp thông của các GH (communio ecclesiarum) và s75 hiệp thông các tín hữu (communio fidelium) và tất cả nói lên một sensus fidei fidelium: không thể sai lầm trong đức tin và phong hoá nhờ dầu Thánh Thần. Giống như LG chương hai bối cảnh hóa chương 3 (phẩm trật) và chương 4 (giáo dân) thì communio fidelium bối cảnh hoá communio ecclesiarum và communio hierarchica. 

C. GIÁO HỘI HIỆP HÀNH TRONG TRUYỀN GIÁO 

1. Dân Chúa vui mừng vì trong đại dịch, anh chị em tu sĩ đã chung tay góp sức như một Giáo hội ra khỏi chính mình, chết cho chính mình để anh chị em chúng ta được sống, được an ủi, được yêu thương. 

2. GH hiệp hành không có mục đích nào khác hơn là trở thành cộng đoàn môn đệ truyền giáo. Không chỉ là làm vài việc truyền giáo, song là trở thành GH truyền giáo. Điều này mới đảm bảo cho chúng ta truyền giáo không phải là chuyện chiêu dụ tín đồ. 

3. Lắng nghe, phân định và đối thoại để thấy rõ ý định cứu độ của TC xuyên qua chúng ta: thanh tẩy và biến đổi chúng ta thành dụng cụ hữu hiệu của tình thương ngài. 

KẾT LUẬN 

• Hạt nhân sinh động của tiến trình xây dựng một GH hiệp hành. 

• Đòi hỏi ba điều: thời gian. Không thể vội vàng, một sớm một chiều sẽ có ngay một GH hiệp hành: ăn tô cháo nóng phải chậm chậm đi từ vành ngoài; một sự xây dựng lại, phục hồi không chỉ những truyền thống linh đạo của Giáo hội hay những cơ cấu Thượng Hội đồng Giám mục, nhưng là khôi phục nguồn mạch cảm thức đức tin (resourcement of the sensus fidelium), một sự phục hồi việc dân Chúa như cộng đoàn nhớ lại ơn sủng tuyệt vời được ban cho mình; và sứ mệnh: Dân chúa nhìn vào trong chính mình, qua những thực hành hiệp hành và cơ cấu, để sống trung thành giữa những bối cảnh đặc thù, nhưng còn học để sống tiếng gọi tông đồ là gặp gỡ người khác và chia sẻ tin mừng. 

[1] X. Đức Phaolô VI, diễn từ khai mạc công đồng Vatican II khoá 4. 

[2] X. Hội đồng Giám mục Việt Nam, Thư chung gởi hậu Đại hội Dân Chúa 2010. 

[3] X. EG 23, 27, 40. 

[4] X. Đức Phaolô VI, Ecclesiam Suam. 

[5] X. Đức Gioan XXIII, Diễn văn khai mạc Công đồng Vatican II; Đức Phaolô VI, Ecclesiam Suam. 

[6] X. EG 20, 27, 78-101.