Tìm hiểu về các loại Vaccine Covid-19
Tìm hiểu về các loại Vaccine Covid-19.
BS Lm Phạm Hữu Tâm
Bài 3: Tóm tắt Những Thuốc Chủng Ngừa Covid-19
Bài viết này dựa vào các bài từ Yale Medicine (updated July 9, 2021), Center for Disease Control CDC (May 27, 2021), Nature (July 6, 2021), Medical News Today (June 4, 2021), NY Times (June 23, 2021). Mục đích của bài viết để cập nhật những dữ kiện về Vaccine Covid-19 mà lâu nay cứ thay đổi, cập nhật liên tục.
 |
BS Lm Phạm Hữu Tâm |
Xin các bạn nhớ đọc phần kết luận
1. Pfizer-BioNTech
- Là vaccine đầu tiên được chấp thuận sử dụng trong tình trạng khẩn cấp (Emergency Use Authorization) ở Mỹ ngày 11 tháng 12, 2020. Cũng được chấp thuận trong European Union (EU) dưới tên thuốc Comirnaty.
- Sử dụng: 12 tuổi trở lên.
- Cách dùng: 2 mủi chích, cách nhau 21 ngày.
- Phản ứng phụ thông thường: nóng sốt, nhức đầu, mệt, sưng/đau/đỏ chổ chích, kéo dài khoảng 1-2 ngày. Nên nghỉ ngơi, uống nước nhiều, uống Acetaminophen nếu đau hoặc sốt.
- Loại chủng ngừa: messenger RNA (mRNA), thuộc kỷ thuật mới, nhưng khó bảo quản (- 70 độ C). Thuốc có phần nhỏ genetic code của Covid-19, kích thích cơ thể tạo spike protein (tương tự “gai trên virus”). Sau đó cơ thể sẽ tạo kháng thể để chống lại những “gai protein” này, và “bộ nhớ” của kháng thể sẽ chống lại virus Covid-19 nếu bị nhiễm virus trong tương lai. Vì vậy, thuốc chủng KHÔNG có khả năng gây bệnh (vì không có virus Covid-19 như thuốc chủng thông thường).
- Giá tiền: US $20.
- Hiệu quả: 95% chống nhiễm Covid-19, 100% chống nhiễm/biến chứng nặng.
- Hiệu quả với các virus biến thể: 95% chống nhiễm nặng từ biến thể Alpha (xuất hiện đầu tiên ở Anh Quốc) và biến thể Beta (đầu tiên ở Nam Phi). 88% chống biến thể Delta (đầu tiên ở Ấn Độ) và 96% chống nhiễm nặng.
2. Moderna
- Là vaccine thứ hai được chấp thuận ở Mỹ và Khối EU (December 18, 2020). Moderna khác với Pfizer ở 2 điểm: Moderna có thể được di chuyển và bảo quản ở độ đông lạnh thường (2 – 8 độ C), và bảo quản được 30 ngày trong tủ lạnh thường (nên dễ sử dụng và bảo quản).
- Sử dụng: 18 tuổi trở lên.
- Cách dùng: 2 mủi, cách nhau 28 ngày.
- Phản ứng phụ: tương tự như Pfizer vaccine.
- Loại chủng ngừa: tương tự như Pfizer, là messenger RNA, khó bảo quản (- 20 độ C). Vaccine kích thích cơ thể tạo spike protein. Sau đó cơ thể và “bộ nhớ” sẽ tạo kháng thể chống virus Covid-19 nếu bị nhiễm trong tương lai. Thuốc chủng KHÔNG có khả năng gây bệnh.
- Giá tiền: US $33.
- Hiệu quả: 94.1% chống nhiễm, nhưng hiệu quả thấp hơn (86.4%) cho người trên 65 tuổi.
- Hiệu quả với virus biến thể: còn đang nghiên cứu, nhưng chắc cũng tương tự như Pfizer vaccine.
3. Johnson & Johnson
- Được chấp thuận Emergency Use ở Mỹ ngày 27 tháng 2, 2021. Nhưng đầu tháng 4, 2021 bị tạm ngừng vì 6 trường hợp phụ nữ 18 – 48 tuổi bị phản ứng đông máu. Ngày 23 tháng 4, 2021 cho sử dụng trở lại (vì ích lợi rất nhiều hơn so với rủi ro nguy hiểm) với khuyến cáo cẩn thận. Đang được chấp thuận sử dụng ở Mỹ và EU (với tên Janssen).
- Sử dụng: 18 tuổi trở lên.
- Cách dùng: 1 mủi.
- Phản ứng phụ: nóng sốt, nhức đầu, mệt, đau nơi chích, trong 1-2 ngày. Phản ứng phụ nhẹ hơn Pfizer và Moderna.
- Loại chủng ngừa: “carrier vaccine”. Khác với 2 loại trên (mRNA), Johnson & Johnson mang “vỏ bên ngoài với gai protein tương tự Covid-19”, nhưng không có “ruột bên trong” để gây bệnh. Cơ thể sẽ tạo kháng thể và “bộ nhớ” chống virus.
- Giá tiền: US $10
- Hiệu quả: 72% chống nhiễm, và 86% chống nhiễm nặng.
- Hiệu quả với virus biến thể: hiệu quả tốt chống biến thể Alpha và Delta. 64% chống nhiễm và 84% chống nhiễm nặng Beta.
4. Oxford-AstraZeneca
- Đang được sử dụng ở Anh và nhiều nước. Vaccine này giá rẻ sản xuất, dễ bảo quản trong độ lạnh thường đến 6 tháng. Tháng 3, 2021, nhiều nước tạm dừng sử dụng vì một số nhỏ bệnh nhân bị máu đông. Qua tháng 4, 2021, Cơ Quan Y Tế Âu Châu (European Medicines Agency) cho phép sử dụng lại, với khuyến cáo “máu đông là một biến chứng hiếm”, và lợi ích cao hơn rủi ro.
- Sử dụng: 18 tuổi trở lên.
- Cách dùng: 2 mủi, cách nhau 4 đến 12 tuần.
- Phản ứng phụ: đau/ sốt/ đỏ/ ngứa/ sưng nơi chích, trong 1-2 ngày.
- Loại chủng ngừa: “carrier vaccine” (tương tự như Johnson & Johnson).
- Giá tiền: US $ 4.
- Hiệu quả: 76% chống nhiễm 15 ngày sau khi chích 2 mủi, 100% chống nhiễm nặng. 85% chống nhiễm cho người trên 65 tuổi.
- Hiệu quả với virus biến thể: 74.6% chống biến thể Alpha, hiệu quả thấp hơn với biến thể Beta. 60% chống nhiễm Delta và 93% chống nhập viện.
5. Novavax
- Khác với 4 loại trên (không phải messenger RNA hoặc carrier vaccine), mà là “protein adjuvant”. Thuốc này dễ sản xuất và bảo quản. Còn đang trong thời gian nghiên cứu, chưa được phép sử dụng.
- Dành cho tuổi 18-84.
- Cách dùng: 2 mủi, cách nhau 3 tuần
- Phản ứng phụ: đau nơi chích, mệt, nhức đầu.
- Loại chủng ngừa: “adjuvant protein”, protein tương tự như “gai protein” trên virus Covid-19, nhưng không tạo bệnh được. Sau khi chích, “adjuvant protein” kích thích kháng thể.
- Giá tiền: US $16
- Hiệu quả: 90% chống nhiễm, 100% chống nhiễm nặng (nhưng còn trong thử nghiệm, chưa được chấp thuận sử dụng).
- Hiệu quả với virus biến thể: 93% chống nhiễm Alpha.
6. Sinovac/ CoronaVac
- Dùng Covid-19 virus đã yếu/chết (killed viral particles) để kích thích kháng thể. Đây là kỷ thuật thông thường, hay dùng trong các vaccine. Thua kém với kỷ thuật mới messenger RNA của Pfizer và Moderna. Tuy nhiên, tương tự như Oxford-AstraZeneca, Sinovac dễ sản xuất, dễ di chuyển và bảo quản ở độ đông lạnh thường ( 2 -8 độ C).
- Được chấp thuận sử dụng bởi World Health Organization (WHO) ngày 1 tháng 5, 2021.
- ***Dữ liệu thiếu thốn vì thiếu công bố và trong sáng.
- Cách dùng: 2 mủi.
- Hiệu quả: 51% (Brazil), 83.5% (Turkey) chống nhiễm, 100% chống nhiễm nặng và tử vong.
- Đang được sử dụng tại 40 nước. Đã phân phối trên 600 triệu liều thuốc.
- *** tháng 6, 2021, Seychelles, Chile, Bahrain, Mongolia (4 nước có tỉ lệ đã chích ngừa cao 50 - 68%) bị bùng phát dịch Covid-19 trở lại, gây ra câu hỏi về hiệu quả của thuốc CoronaVac.
- Giá tiền: US $30
7. Sinopharm (Trung Quốc)
- Chủ là chính phủ Trung Quốc. Tương tự như Sinovac, dùng Covid-19 đã yếu/ chết (killed viral particles) để kích thích kháng thể.
- Được chấp thuận sử dụng bởi WHO ngày 1 tháng 5, 2021.
- ***Dữ liệu thiếu thốn vì thiếu công bố và trong sáng.
- Cách dùng: 2 mủi.
- Hiệu quả: 79% chống nhiễm.
- *** tháng 6, 2021, Seychelles, Chile, Bahrain, Mongolia (4 nước có tỉ lệ đã chích ngừa cao 50 - 68%) bị bùng phát dịch Covid-19 trở lại, gây ra câu hỏi về hiệu quả của thuốc Sinopharm.
8. Sputnik V/ Gam-COVID-vac/ Sputnik Light. (Nga)
- Sản xuất bởi Nga. Đang được sử dụng ở 70 nước, nhưng CHƯA được WHO chấp nhận.
- Vaccine gây nhiều tranh cãi năm 2020, vì chính phủ Nga cho phép sử dụng trước khi có những kết quả nghiên cứu được công bố.
- ***Dữ liệu thiếu thốn và thiếu trong sáng.
- Cách dùng: 2 mủi cho Sputnik V. 1 mủi cho Sputnik Light.
- Hiệu quả: 91.6% chống nhiễm, 100% chống nhiễm nặng cho 2 mủi Sputnik V. 78.6% chống nhiễm, 87.6% chống nhiễm nặng cho 1 mủi Sputnik Light.
- Loại chủng ngừa: “adenovirus vaccine” tương tự như “carrier vaccine” của Oxford-AstraZeneca và Johnson & Johnson.
- Phản ứng phụ: tương tự như AstraZeneca.
- Giá tiền: US $10
Kết luận:
Việt Nam vừa được viện trợ 2 triệu liều thuốc Moderna vaccine từ UNICEF (Mỹ), 2,5 triệu liều thuốc AstraZeneca vaccine từ COVAX Facility (WHO), và nhiều liều thuốc vaccine từ các nguồn khác, như Trung Quốc, Nga. Người dân chúng ta cho dù chỉ được chích thuốc Trung Quốc (kém chất lượng) trong thời gian này, nhưng tôi nghĩ chúng ta cũng vẫn nên chích, vì “có còn hơn không”, được bảo vệ 51% (100% không bị nhiễm nặng/tử vong) còn hơn không có gì. Sau này khi thuốc Mỹ về nhiều thì chích lại cũng được! Không có vấn đề gì.
Cầu nguyện Ơn Trên gìn giữ và phù hộ quê hương và người dân Việt Nam.
BS Lm Tâm Phạm
COMMENTS