Để sống cộng đoàn an vui (Học viện)

Để sống cộng đoàn an vui (Học viện)

Để sống cộng đoàn an vui 

Cộng đoàn là một yếu tố cấu thành nên sự thánh hiến của ta trong đời dâng hiến, và là một phương thế căn bản làm bật lên những giá trị của đời tu như việc: cầu nguyện, tuân giữ các lời khuyên Phúc Âm, và đặc sủng của dòng. Đời sống cộng đoàn tuy có những khó khăn nào đó, thế nhưng chính khi vượt qua được những rào cản của nó, thì người tu sĩ càng có cơ hội trưởng thành hơn trong nhân cách và đời sống tâm linh. Sống tốt đời sống cộng đoàn là cả một “nghệ thuật” và người sống là một “nghệ sĩ”. 

Thật vậy, những yếu tố tâm lý bên trong ảnh hưởng không nhỏ đến cảm xúc, suy nghĩ và hành động của người tu sĩ. Sự hiệp nhất giữa các thành viên trong một cộng đoàn chịu sự chi phối mạnh mẽ từ tâm lý bên trong. Chẳng hạn, một tâm hồn bình an sẽ luôn sống tích cực và lan tỏa được nội lực tích cực của chính mình sang những người xung quanh. Ngược lại, một tâm hồn chìm sâu trong sự bất an, bất đồng nơi nội tâm sẽ có những cách cư xử hay hành động không được “hài hòa” với mọi người sống cùng, sống với. Có thể nói rằng, tâm ta thế nào thì ta sẽ cảm nhận được hạnh phúc như thế ấy, và ta chỉ có thể cho đi điều ta đã sở đắc. Người viết xin dựa vào ba nguyên tắc gốc rễ của sự thành công: đạo đức, trí tuệ và nghị lực để làm rõ những yếu tố tâm lý bên trong tác động lên đời sống cộng đoàn như thế nào. 

Đạo đức 

Một đời sống cộng đoàn không thể thiếu bác ái, yêu thương, chân thành và thấu cảm. Nhân cách của con người được hình thành từ môi trường gia đình, qua giáo dục và tính tự rèn luyện. Do đó, một người được xem là trưởng thành về nhân cách bao gồm cả đạo đức tốt. Nguyên nhân xảy ra xung đột trong cộng đoàn là, mỗi người chưa thực sự sống hiền lành và khiêm nhường với người khác. Có những người mang tính cách khó gần, “khó chơi”, lời nói hay khoe khoang, không mấy lịch sự làm cho người khác cũng phải e dè khi tiếp xúc. Thế nên, ta cần ý tứ hơn trong lời nói, mềm dẻo hơn trong cách xử sự, nhưng không nịnh bợ, biết làm chủ cảm xúc khi bị chỉ trích, nâng đỡ nhau trong công tác và trong sứ vụ vì một tình yêu chân thành và bao dung. 

Quả thật, đạo đức hình thành khi ta biết chữa lành những tổn thương và nỗi đau cho nhau. Trong cộng đoàn, đôi khi chỉ cần một lời nói cảm thông, hỏi thăm, an ủi, khích lệ mà ta cứu được một tâm hồn bên bờ vực thẳm của nỗi buồn chán thất vọng, vì cô đơn, hay bị khủng hoảng. Hơn nữa, ta cần có khả năng biết lắng nghe, biết đồng cảm, biết cho đi vô điều kiện. Có như thế tâm hồn mới trở nên rộng lớn hơn, và có thể giải tỏa được những căng thẳng, hay thành kiến, vị kỷ xảy đến trong cộng đoàn. 

Cuộc sống của con người không thể nào thiếu những cảm xúc. Mỗi ngày tôi phải đối diện với vui - buồn, hạnh phúc - đau khổ, lạc quan - bi quan. Cảm xúc xấu chính là nguyên nhân dẫn đến những hành động tiêu cực. Những nỗi sợ hãi, tức giận, khó chịu sẽ làm cho đầu óc người tu sĩ luôn căng thẳng và nhìn mọi sự với gam màu tối của thất bại, cô đơn, sầu muộn, và dẫn đến việc “soi” (hay xét đoán) cái xấu của người khác. Những cảm xúc tiêu cực sẽ hủy hoại các mối quan hệ, che mờ lý trí của ta, nó làm giảm khả năng ứng xử khôn ngoan trong giao tiếp, dẫn đến những lời nói, hành động không đúng mực, không hợp lý. Vì thế, muốn làm chủ cảm xúc tiêu cực, ta cần giữ thái độ lạc quan, bình tĩnh trước thất bại, tự tin và xây dựng mối quan hệ tốt với mọi người xung quanh, đặc biệt là có cái nhìn khoan dung độ lượng hơn, có trách nhiệm với những gì mình làm và tập trung vào mục tiêu đã đề ra. 

Do đó, muốn sống tốt đời sống cộng đoàn, ta cần luyện tập một con người đạo đức, biết làm chủ cảm xúc, sống yêu thương và sống bác ái với mọi người.

Trí tuệ 

Gốc rễ thứ hai của sự “thành công” trong đời tu đó là Trí tuệ. Ta cần học để lắng nghe, học để thấu hiểu. Tình yêu thực sự không phải yêu với một con tim mù quáng, nhưng với một sự tự do và hiểu biết đủ. Vì vậy, để biết phân định các tình cảm tích cực và tiêu cực, để có được một tình yêu chân thành với người khác, hay có được một cách cư xử tốt và chuẩn mực đạo đức, ta rất cần một sự hiểu biết đúng đắn và nhạy bén trong cuộc sống. Những khó khăn ta hay gặp phải trong đời sống chung, cũng chỉ vì mỗi người chưa biết cách chia sẻ, hay chưa thể thấu hiểu người khác. 

Trong đời tu, ta học cách chấp nhận sự khác biệt của chị em, đón nhận như “họ là”, để sống lời cam kết: “Con quyết tâm cùng với chị em sống đức ái hoàn hảo trong ơn gọi Đa Minh.” Lời cam kết của bản thân là sự gặp gỡ đích thực giữa các nhân vị tự do, tạo nên một sự phong phú và trở nên mối tương giao trọn vẹn trong tình yêu. Vì vậy, khi bất hòa với tha nhân, ta có thể trở nên lạnh lùng, vô tâm, lãnh cảm hay thiếu từ tâm, và khó đi vào mối tương quan sâu sắc với tha nhân. Nhờ học hỏi, ta biết rõ từng giai đoạn phát triển của đời người, những thay đổi của cấu trúc bên trong cơ thể, tìm cách vượt qua những “con trăng” của những khủng hoảng tâm sinh lý, đây cũng là một yếu tố lớn ảnh hưởng đến những suy nghĩ và cách sống của ta. Trải qua kinh nghiệm, ta thấy rõ tiến trình của một đời sống cộng đoàn luôn trải qua ba giai đoạn: giai đoạn đầu đời tu với muôn điều đẹp đẽ như mơ; giai đoạn thứ hai bắt đầu rơi vào khủng hoảng của những va chạm hay thất bại; giai đoạn thứ ba người tu sĩ thực tại hóa lời cam kết, lời của giao ước trong ngày tuyên khấn và sống bền bỉ hơn trên con đường dâng hiến, dày kinh nghiệm trong những khó khăn thử thách. 

Do đó, để có được một trí tuệ sâu sắc để sống đời sống chung hài hòa, ta cần phải học để hiểu để biết thì mới có thể cảm thông với sự khác biệt của người khác.

Nghị lực 

Gốc rễ quan trọng thứ ba là Nghị lực. Ta dùng nghị lực để phát triển khả năng của bản thân, để rèn luyện những đức tính tốt cần thiết, và để chiến đấu với những cám dỗ trong đời tu. Do đó, để có được một nghị lực mạnh mẽ, ta cần xác định một động lực sống thích hợp. Động lực bên trong là nguyên nhân dẫn đến hành động hoặc cách cư xử trong một cách thức cụ thể. Về mặt tâm lý, động lực góp phần hướng đến mục đích nhanh hơn. Đời tu cũng vậy, ta cần đặt ra những mục tiêu sống cụ thể để học tập, để thực hiện sứ vụ và để sống. Bất cứ điều gì ta có được, đều phải trải qua quá trình của việc khổ luyện, bởi không ai là hoàn hảo, là toàn vẹn. 

Trong Tông huấn Đời Sống Thánh Hiến số 106, ta được mời gọi: “Hãy can đảm tham gia vào những trào lưu nên thánh mà các bậc đại thánh nam nữ đã khơi dậy theo chân Đức Kitô”. Do đó, để nên thánh, ta phải “tu thân” và tôi luyện từ bỏ những thói xấu làm ta xa cách Chúa, xa cách tha nhân. Qua kinh nghiệm bản thân, ta thấy rằng để tập luyện được một nhân đức nào đó, ta cần nỗ lực rất nhiều cả sức lẫn lực, lắm lúc ta cảm thấy rằng càng quyết tâm ta càng khó tập luyện hơn. Vì vậy, để vượt thắng được những ù lì chai cứng của cõi lòng, ta cần có một quả tim “thép” của tình yêu và nghị lực. Bền bỉ trong kinh nghiệm vượt khó của đời tu, mang cảm thức thuộc về cộng đoàn ta hiện diện, dấn thân hết mình cho sứ vụ của Chúa, và can đảm đến với “những vùng ngoại biên” ngay bên trong cộng đoàn của mình. 

Một đời sống cộng đoàn vui và hạnh phúc, được xây dựng bởi sự thánh thiện của từng cá nhân. Biết phân định điều tốt và điều xấu, để có thể hoán cải con tim và con người nên giống Chúa hơn. Muốn cho cộng đoàn tốt, ta phải khởi đi từ nghị lực của chính mình. 

Không gian sống và môi trường 

Một tác động cũng ảnh hưởng nhiều đến đời sống huynh đệ, đó là môi trường và không gian sống. 

Khi sống trong một không gian gò bó, chật hẹp, tù túng, sẽ tác động xấu đến suy nghĩ và cách ứng xử của người tu sĩ. Đó cũng là lý do tại sao những dòng kín luôn có những khuôn viên rất lớn trong dòng của mình. Bởi vì không gian rộng rãi thoáng mát, làm cho lòng người thanh thản hơn, bớt đi những ích kỷ, nóng nảy, hay khó chịu vô cớ với người bên cạnh mình. 

Thứ đến, môi trường sống mà trong đó các thành viên tương tác với nhau cũng ảnh hưởng đến đời sống chung. Một môi trường lành mạnh, trong sáng và vô vị lợi, sẽ đem lại niềm vui và sự tích cực cho mọi người. Môi trường không tốt là khi có sự xầm xì, nói xấu hay phê bình nhau, mà đúng ra phải là sự đối thoại hay góp ý chân thành và cởi mở, cùng giúp nhau thăng tiến hơn trong đời dâng hiến. Việc kết bè kết phái, sống phe nhóm, phương hại nhiều đến đời sống cộng đoàn. Bởi vì khi ta sống tách mình ra với người khác, ta dễ có cái nhìn xấu về người chị em sống chung, khó dấn thân trong công tác với những người ta có thành kiến, thiếu sự hy sinh và từ bỏ cái tôi ra khỏi mình. Vì vậy, ta cần sống với hết trách nhiệm, chu toàn bổn phận với lòng mến và nhất là chấp nhận những yếu đuối và sự khác biệt của nhau. 

Tóm lại, tất cả những yếu tố tâm lý bên trong sẽ bộc lộ ra bên ngoài, nếu ta không thanh luyện nó ngay từ bên trong, nó có thể gây cản trở cho đời sống chung huynh đệ của ta. 

Nụ Hoa Nhỏ (HV)