Gò Vấp xưa là Gò Vắp…
 |
| Chợ Gò Vấp năm 1930 |
Lê Nguyên
Thứ Tư, 07/04/2021
Nguồn: Trí Thức VN
Năm 1698, khi Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh thừa lệnh Chúa Nguyễn Phúc Chu kinh lý miền Nam, xác lập chủ quyền cương thổ của Việt Nam ở vùng đất mới thì đất Gò Vấp đã có tên trong sổ bộ, thôn, xã thuộc huyện Tân Bình, Phủ Gia Định.
Tên làng Gò Vắp đặt dựa theo vùng đất mọc nhiều cây vắp. Theo sử liệu cũ, nơi đây là vùng gò cao, có một rừng cây vắp bao phủ. Loài cây này trong tiếng Chăm đọc là Krai. Người xưa ghép nối lại đặt tên thành Gò Vắp. Lâu ngày, dân gian đọc trại đi thành Gò Vấp.
Nơi đây đã được khai phá từ những ngày đầu khi lưu dân Việt đi mở đất từ cuối thế kỷ XVI đầu thế kỷ XVII. Gò Vấp cách trung tâm Bến Nghé xưa (quận 1 bây giờ) khoảng 1 km về phía Tây Bắc, lại nằm trên vùng đất “Gò” cao (hơn 11m so với mặt biển) có nước ngọt của sông Bến Cát – phụ lưu của sông Sài Gòn – thuận lợi canh tác và sinh hoạt, vì thế lưu dân chọn lập làng, dựng ấp, tạo dựng quê hương mới.
Theo “Gia Định Thành thông chí” của Trịnh Hoài Đức thì vào triều Gia Long, năm 1818, vùng đất mang tên Gò Vấp rộng lớn nằm trong địa phận các tổng Bình Trị và Dương Hòa thuộc huyện Bình Dương. Năm 1836, khi Nhà Nguyễn đạc điền và lập bạ cho toàn bộ lục tỉnh Nam Kỳ thì Gò Vấp thuộc tổng Bình Trị Hạ, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định.
Sau khi chiếm Nam Kỳ, người Pháp đẩy mạnh quá trình đô thị hóa vùng Bến Nghé – Sài Gòn, năm 1894, mở rộng thành phố lên phía Bắc lấy rạch Thị Nghè và đường Thuận Kiều làm giới. Huyện Bình Dương của tỉnh Gia Định ở phía Bắc và tỉnh Chợ Lớn ở phía Nam trở thành các khu ngoại ô của thành phố Sài Gòn.
Tỉnh Gia Định vào đầu thế kỷ 20 gồm 4 quận (Hóc Môn, Thủ Đức, Gò Vấp và Nhà Bè). Vào năm 1917, Gò Vấp chia làm 3 tổng: Dương Hòa Thượng, Bình Trị Hạ, Bình Trị Thượng, gồm 37 xã. Từ năm 1940 đến năm 1953 nhiều xã được sáp nhập, còn lại 24 xã, bao gồm cả vùng đất của quận Bình Thạnh, quận Phú Nhuận, quận Tân Bình, quận 12 và một phần của huyện Bình Chánh và huyện Củ Chi ngày nay. Vào thời gian này xã Tân Sơn Nhất không còn sau khi người Pháp lấy đất để xây dựng sân bay Tân Sơn Nhất.
Ngày 11-5-1944, chính quyền thành lập tỉnh Tân Bình bằng các tách một phần của tỉnh Gia Định. Gò Vấp thuộc tỉnh Tân Bình. Sau 1945, tỉnh Tân Bình bị xóa bỏ. Ngày 29-4-1957, chính phủ Việt Nam Cộng Hòa ban hành nghị định 138-NV ấn định địa giới tỉnh Gia Định gồm 6 quận (10 tổng, 61 xã) tăng thêm 2 quận là Bình Chánh và Tân Bình. Tân Bình là phần đất tách từ quận Gò Vấp. Quận Gò Vấp vào năm 1960 có 8 xã.
Một số hình ảnh về Sài Gòn – Gia Định những năm 1930
 |
| Nhà thương tại Gia Định xưa (Bệnh viện Nhân Dân Gia Định) |
 |
| Các mặt hàng bán bên trong chợ Gò Vấp |
 |
| Một cửa hàng đồ gốm tại chợ Gò Vấp |
Về Cây Vấp
Vấp hay Vắp (danh pháp khoa học: Mesua ferrea) là một loài cây trong họ Cồng (Calophyllaceae), thường được trồng làm cây cảnh. Đây là loài bản địa những vùng ẩm ướt của Sri Lanka, Ấn Độ, nam Nepal, Myanmar, Thái Lan, Đông Dương, Philippines, Malaysia và Sumatra. Chúng hay sống trong rừng thường xanh, nhất là cạnh các thung lũng sông. Ở đông Himalaya và Ghat Tây của Ấn Độ chúng mọc ở độ cao đến 1.500 m, còn ở Sri Lanka thì đến 1.000 m.
Vấp là quốc thụ
của Sri Lanka còn hoa vấp là hoa biểu tượng của bang Tripura.
Hiện vẫn còn 2 Cây Vấp tồn tại ở trong Thảo Cầm Viên.
 |
Cây vấp 2 trong Thảo Cầm Viên đã già yếu lắm rồi, phải dùng
trụ sắt chống – Ảnh: SƠN TRẦN  |
COMMENTS