Các Nhân Đức, Một Nghệ Thuật Sống (Chương VIII: ĐỨC ÁI, MẸ CỦA CÁC NHÂN ĐỨC)

Các Nhân Đức, Một Nghệ Thuật Sống (Chương VIII: ĐỨC ÁI, MẸ CỦA CÁC NHÂN ĐỨC)

Các Nhân Đức, Một Nghệ Thuật Sống (Chương VIII: ĐỨC ÁI, MẸ CỦA CÁC NHÂN ĐỨC) 

Nguyên tác Anh ngữ: “Virtues for Ordinary Christians” (“Các nhân đức cho các Kitô hữu giữa đời thường”), của cha James F. Keenan, s.j; bản dịch Pháp ngữ “Les Vertus, un Art de Vivre” (2002) của Claire Ferras-Douxami, lời tựa của cha Philippe Bordeyne, khoa trưởng Phân khoa Thần học của Học viện Công giáo Paris (hiện tại là Đức Ông và là Hiệu trưởng của Học viện danh tiếng này). 

Bản dịch Việt ngữ của Lm. Võ Xuân Tiến. 

Nguồn: xuanbichvietnam.net 

Chương VIII - ĐỨC ÁI, MẸ CỦA CÁC NHÂN ĐỨC

Dịp cuối tuần vừa qua, người bạn tốt nhất của tôi đã được thụ phong linh mục. Nói chung, phong chức là một biến cố vui mừng. Nhưng nó bao gồm một thời khắc mà tôi nhận thấy là thử thách. Suốt buổi phủ phục, đang khi bạn tôi nằm dài ở cung thánh, tôi đã nghĩ đến nhiều cuộc chiến đấu mà anh đã từng trải qua để đạt tới đó. Khi nhìn cử chỉ phủ phục này, tôi đã nghĩ rằng cuộc sống làm cho khiêm tốn nhiều và tôi đã cầu nguyện để khi đứng lên khỏi nền nhà đá cẩm thạch mát lạnh này, anh là một con người mới, được củng cố bởi ân sủng của Thiên Chúa và bởi đức ái. 

Ngạc nhiên bởi những tư tưởng sâu kín này, lúc đó tôi nhớ đến lễ phong chức của tôi, cách đây mười hai năm. Nằm duỗi ra cùng một chỗ đó, tôi đã nghe những tiếng tuyệt vời cầu nguyện hát kinh cầu các thánh cho tôi. Tuy nhiên, tôi đã cảm thấy cực kỳ căng thẳng. Tôi không được bình an. Tôi đã sốt ruột chờ đợi lễ phong chức, tôi đã luôn ước ao điều đó, nhưng một phần của chính bản thân tôi là “đang lâm chiến với bản thân tôi”, như thánh Phaolô nói thế. Cái phần đó không nghĩ rằng tôi phải tiếp tục trên con đường mà tôi đã ao ước hơn tất cả mà; nó đang nổi giận chống lại Giáo Hội ; nó nhận thấy rằng tôi không có quyền trở thành linh mục; nó còn khóc than cho người em của tôi qua đời hai năm về trước. 

Bất chấp tất cả, tôi biết những gì tôi muốn, tôi tin rằng đó là ước muốn của Thiên Chúa và điều đó hơn tất cả những sức mạnh bên trong khác, đến nỗi tôi đã cảm thấy được thúc đẩy đến việc phong chức. Khi bài thánh ca ngừng, tôi đã hạnh phúc và nhẹ nhõm tiến đến đức giám mục để thể hiện ước muốn yêu quý nhất của tôi. Mười hai năm sau, khi cầu nguyện cho một người khác vào ngày phong chức của người ấy, tôi tự nhủ: “Lạy Chúa, điều đó không phải là dễ.” 

Để nắm bắt những gì đang diễn ra khi ta đưa ra những quyết định phức tạp như thế, trước tiên cần phải hiểu những động cơ của chúng ta thường nước đôi biết bao và tiếp đến làm thế nào đức ái cho phép chúng ta theo đuổi những động cơ cao cả nhất.

NHỮNG ĐỘNG CƠ NƯỚC ĐÔI 

Trong cuộc sống, nhiều người trong chúng ta biết đến những khoảnh khắc hay những thời gian, trong đó diễn ra điều gì đó dấn thân tất cả các phương diện của hữu thể chúng ta. Không phải cuộc sống trở nên hoàn toàn thống nhất hay rõ ràng, nhưng những gì quan trọng đối với chúng ta dường như được tập hợp lại trong nháy mắt. Chẳng hạn, những đôi vợ chồng vào ngày hôn phối của họ có thể cảm thấy đột nhiên bị giằng co giữa ý thức về một sự cam kết dứt khoát và một thứ “cuộc chiến nội tâm” làm cho cảm thấy những đòi hỏi mới mẻ và mạnh mẽ. Họ có thể rời nhà thờ vào lúc đó, nhưng đa số không làm như thế. Các tu sĩ cũng có thể có kinh nghiệm này, trước hay đang khi diễn ra nghi thức trong đó họ nói lên lời khấn hứa của mình, khi họ thể hiện tính chất vừa trọng tâm vừa xung đột của sự cam kết mà họ đang thực hiện. 

Những kinh nghiệm này được diễn ra khi ta thấy rõ rằng ta định hướng dứt khoát trong một con đường nào đó và, nếu ta tiếp tục, /ta sẽ được thay đổi mãi mãi. Trong ánh sáng rực rỡ của những khoảnh khắc như thế, ta khám phá những động cơ của mình thực phức tạp biết bao. Vì những động cơ, cũng như những chọn lựa, nói chung đều là nước đôi. Ta hiếm khi hành động bằng cách để mình được hướng dẫn bởi một động cơ duy nhất, dù đó là những điều quan trọng hay rất tầm thường. 

Đôi lúc chính khi một người chọn lựa từ bỏ quyết định nói lên lời khấn hứa của mình, chọn được phong chức hay kết hôn, mà người ta đánh giá được quyết định này là /phức tạp và /xung đột biết bao. Người ta nghe những giải thích rất lãng mạn về sự cam kết, “sự xác tín tình tứ” của các vợ chồng, của các tu sĩ hay của các linh mục. Người ta hiếm kể hơn câu chuyện xây dựng của những người mà, bất chấp sự nghi ngại và xung đột nội tâm, đã chọn lựa một hình thức sống nào đó và gắn bó vào đó. Chọn lựa một nếp sống dấn thân toàn thể tương lai là một nhiệm vụ ráng sức nặng nề, nhiều người liều mình ở đó mỗi ngày và tiếp đến vẫn trung thành với quyết định của họ.

HUYỀN THOẠI VỀ ĐỘNG CƠ THUẦN TÚY 

Một tối nọ, tôi thảo luận với các sinh viên của Viện Công nghệ Massachusetts [16]. Tôi nói với họ rằng những hữu thể nhân linh chúng ta không có những động cơ thuần túy, và người ta sẽ ảo tưởng khi nghĩ ngược lại. Một số sinh viên đã phản ứng. Họ nghĩ rằng nếu những nhà kinh doanh có thể có những động cơ nước đôi, thì về phần mình, các nhà khoa học đích thực chỉ được đánh động bởi “ước muốn hiểu biết thuần túy”. Cái nhìn của các sinh viên về các nhà kinh doanh hơi chán chường một chút, nhưng liên quan đến lãnh vực riêng của họ, thì nó ngây thơ đáng tha thứ. Tôi đã khuyên họ đọc cái gì đó về Einstein và Fermi, hai nhà bác học vĩ đại mà đã không bao giờ đòi sự thuần khiết của những động cơ nghiên cứu của họ. Để kết thúc, chúng tôi đã ký kết một cuộc đình chiến. 

Chắc chắn, chúng ta nhắm đến /sự thuần khiết, nhưng cũng như chúng ta thiếu sự duy nhất nội tâm hết sức, thì chúng ta cũng thiếu sự thuần khiết trong những động cơ của chúng ta. Để đạt tới /sự hài hòa, thì đức ái phải tác động đến những chốn sâu thẳm của hữu thể. 

ĐỨC ÁI 

Lối quan niệm này về đức ái có thể có vẻ lạ thường, vì người ta thường đồng hóa đức ái với việc cho tiền khi có những cuộc quyên góp chung, hay với nhân đức thúc đẩy trợ giúp những người nghèo túng nhất. Trên thực tế, đức ái là nhân đức kết hợp chúng ta với Thiên Chúa. Nó không phải được dự định “trước tiên cho những người khác”, nhưng nó dấn thân /mối tương quan của chúng ta với Thiên Chúa, ở ngay trung tâm của hữu thể của chúng ta. 

Đức ái là nhân đức nền tảng nhất trong các nhân đức. Thánh Tôma Aquinô gọi nó là “mẹ” của mọi nhân đức, vì tất cả các nhân đức khác phát sinh từ đó. Vì là nền tảng, nên nó nói với cuộc sống nội tâm hơn là với những hành vi bên ngoài, với tâm hồn hơn là với hành động. Nó làm việc ở hậu trường. Khác với các nhân đức được thủ đắc bằng luyện tập, đức ái là /ân ban nhưng không của Thiên Chúa, cho phép khám phá những gì quan trọng hơn đối với chúng ta. Nó giúp chúng ta thống nhất các động cơ khác nhau đang ngự trị nơi chúng ta, bằng cách chạm đến chúng ta ở chốn sâu thẳm nhất của con người chúng ta. 

Chẳng hạn, kiểm tra bảng các động cơ của tôi ngày tôi chịu chức, đã cho phép tôi hé thấy những năng động phức tạp tác động đến tôi mỗi ngày từ bên trong. Chính đức ái đã giúp tôi tiến hành một /sự phân định/ và tập trung vào lời mời gọi tiến chức. Và nó đã làm như thế trong tất cả những năm dẫn đưa tối đến đó. 

ĐỨC ÁI, ĐÓ LÀ TÌNH YÊU 

Đức ái cũng giúp trở nên thương người hơn. Nó kìm nén áp lực của tính duy ngã trung tâm, ngăn cản lòng thương cảm bản thân thái quá, thúc đẩy tôn trọng những khát vọng công bằng và lòng trung thành, giúp tránh cả sự liều mạng lẫn sự nhút nhát. Đức ái giống với một người mẹ hướng dẫn chúng ta cách âu yếm, nhưng cũng cách cương nghị để chúng ta có thể hiến thân cho những gì chúng ta yêu mến. 

Đức ái, đó là tình yêu, là chính sự hiện diện của Thiên Chúa trong cuộc sống chúng ta. Xét như thế, nó sàng lọc những động cơ của chúng ta, thúc đẩy chúng ta /vượt lên trên/ những gì mà chúng ta đã cố định. Như tình yêu của một người mẹ, đức ái hoàn toàn hướng đến người khác. Nó không nói với chúng ta những gì phải làm cách cụ thể : đó là vai trò của đức khôn ngoan. Nhưng nó thúc giục chúng ta trở nên trung tín và công bằng hơn, tôn trọng bản thân hơn, tiết độ hơn, can đảm hơn. Đức ái làm việc trong bóng tối. 

Thánh Tôma Aquinô đã viết rằng đức ái gia tăng dưới phương thức /cường độ. Ngài đã gắng giải thích rằng nó nằm ở chiều sâu của tâm hồn, thúc đẩy chúng ta thấy Đấng mà chúng ta yêu mến. Vì đức ái có liên quan với tình yêu, với tình cảm mãnh liệt của tình yêu mà chúng ta dành cho Thiên Chúa, cho bản thân chúng ta, cho tha nhân của chúng ta. 

Chúng ta lớn lên trong đức ái nếu chúng ta đáp lại tiếng gọi của Ngài. Những lệnh truyền thường ngày của đức ái khuyến khích chúng ta tử tế hơn đối với một nhân viên, ưu tư hơn đến gia đình chúng ta, và đối diện cách trọn vẹn với những trách nhiệm của chúng ta. Đức ái thúc giục chúng ta/ trở nên tốt hơn/ bằng cách tiếp tục tiến bộ trong việc thực hành các nhân đức. Bởi thế, nó nhắm đến việc theo đuổi điều cốt lõi. Nó biết những động cơ của chúng ta khác nhau đến mức nào : nó gỡ những sợi chỉ rối của chúng, để tiếp đến dệt nên một số của chúng với những sợi khác. Chung quy lại, đức ái giúp chúng ta đạt tới những gì mà chúng ta thực sự mong ước. Nhờ nó, ta có thể, không phải là không có căng thẳng hay xung đột, nhưng trên hết cách xác tín, nói lên những lời “xin vâng” hay “tôi sẵn sàng và tôi ao ước điều đó” trong những thời điểm quyết định của cuộc sống. 

(Còn tiếp)