Thông Tin Nhà Học Viện Têrêxa Avila
Viết văn cũng giống như chơi bài: phải biết cách giấu bài cho đến phút cuối, chứ không lộ hết bài tẩy ngay từ đầu. Nếu một cuộc chơi chỉ hứng thú cho đến phút cuối nhờ việc người chơi giấu bài tẩy, thì bản văn cũng sẽ tạo được hứng thú nhờ việc dẫn dắt người đọc đến dòng cuối cùng. Chỉ như thế, người đọc mới cảm thấy hứng thú khi đọc.
Như các sinh viên trường thần học Tôma, học viện
cũng “bị” nghỉ học vì con Covid-19. Nhưng để thời gian nghỉ học đem lại những
kiến thức mới cho các em, nên Ban Giám đốc Học viện đã tổ chức một buổi thuyết
trình.
Thời gian: Ngày thứ Bẩy 15/2/2020 (một ngày)
Địa điểm: Hội trường của hội dòng
Đề tài: Tư Duy Viết
Thuyết trình viên: Cha Giáo Phêrô Lê Đình Trị,
OFM.
Mục đích buổi thuyết trình nhằm giúp các em làm
quen với các văn thể của các bài luận (về triết học, thần học), và cũng là để
nâng cao kỹ năng viết, giúp các em dễ dàng hơn khi làm bài, viết bài, nhất là những bài viết gửi cho trang Web
của Hội Dòng.
Mở đầu buổi thuyết trình, Cha giáo đã đưa ra ba
nguyên tắc căn bản cho một bài văn, đó là:
1. Cần dùng các từ đơn giản để khỏi sai lời:
theo đó, các từ ngữ đơn giản giúp người đọc nắm bắt ý tưởng người viết cách
chính xác. Và nó cũng cho thấy cái hay của tác giả khi có thể dùng từ ngữ đơn giản
để diễn tả những điều phức tạp.
2. Cần viết câu ngắn gọn để không sai văn phạm:
Xét về mặt phức tạp của văn phạm, tiếng Việt có lẽ không phải là quá khó. Nhưng
việc viết một câu quá dài cũng có thể làm người đọc rối trí trong việc phân biệt
điều đến trước và điều đến sau. Việc làm quen với viết câu ngắn cũng sẽ giúp
bài viết rõ ràng trong việc diễn đạt và trong sáng trong ngữ nghĩa.
3. Cần viết phân đoạn vừa phải để không làm
loãng ý. Viết các phân đoạn quá dài dễ làm phân tán ý tưởng trọng tâm và khiến
người đọc lệch hướng trong việc nắm bắt ý tưởng chính. Đàng khác, việc không
cân đối các phân đoạn trong một bản văn cũng cho thấy sự giới hạn và bất cập của
người viết trong việc nắm và làm chủ các vấn đề.
Sau khi trình bày các nguyên tắc, Cha giáo đã
khái quát lại các phần chính của một bài văn. Cha cũng cảnh báo về hiện trạng một
số sinh viên chưa nắm bắt được cơ cấu của một bản văn khi biến mở bài thành kết
luận, khi viết thân bài chỉ với một phân đoạn hay khi biến kết luận thành một
“bài giảng khác” vì nó quá dài. Và Cha cũng đã trình bày cơ cấu của một bài văn
mẫu và đã lấy Tông Huấn Chúa Kitô Đang Sống như là một chuẩn mực cho một bài luận
thần học.
Bên cạnh việc trình bày các văn thể, Cha giáo
cũng đã phân biệt hai cách viết: cách viết thứ nhất chỉ nhằm thông tin, qua việc
cung cấp các dữ kiện, và cách viết thứ hai mang tính định hướng khi tác động và
tạo ảnh hưởng trên người đọc. Nhưng dù cho viết theo hướng nào đi nữa thì bài
viết cần phải có một trật tự để tạo nên sự thống nhất của bản văn.
Với sự ví von trong cách trình bày, Cha giáo đã
so sánh viết văn với nấu ăn và chơi bài. Theo đó, với tất cả nguyên liệu được
cho người ta có thể nấu cùng một món với những khẩu vị khác nhau tùy theo cách
chế biến của mỗi người. Món ăn có thể trở thành một món hổ lốn hay một món ăn
ngon không chỉ tùy thuộc vào việc nêm nếm mà thôi, nhưng còn tùy thuộc vào việc
tuân thủ các bước quan trọng khi nấu.
Viết văn cũng giống như chơi bài: phải biết cách
giấu bài cho đến phút cuối, chứ không lộ hết bài tẩy ngay từ đầu. Nếu một cuộc
chơi chỉ hứng thú cho đến phút cuối nhờ việc người chơi giấu bài tẩy, thì bản
văn cũng sẽ tạo được hứng thú nhờ việc dẫn dắt người đọc đến dòng cuối cùng. Chỉ
như thế, người đọc mới cảm thấy hứng thú khi đọc.
Để có thể đạt được kỹ năng thì cần phải có đam
mê. Kỹ năng viết cũng không phải là một ngoại lệ. Đam mê của người viết có thể
được thấy nơi sự tập trung vào chủ đề, vào từng câu, từng chữ của bài viết.
Theo nghĩa này, bản văn phải luôn luôn nằm trong tâm trí của người viết đến độ
có thể nói như là một sự “ám ảnh” ngày đêm với một niềm khao khát có thể viết
nó tốt hơn và tốt hơn nữa.
Để có thể làm được điều đó, Cha giáo đã trích dẫn
câu ngạn ngữ trong quyển Tư Duy Viết và xem đó như là kim chỉ nam cho kỹ năng
viết văn cũng như các kỹ năng khác. Câu ngạn ngữ đó là: “Apprendre à
apprendre”. Theo như sách trình bày, cụm từ này có nghĩa là “học cách học”. Nhưng theo cách diễn giải của Cha giáo đó là
“học phương pháp”. Và dĩ nhiên, việc học hỏi một phương pháp luôn đòi hỏi sự
kiên trì của việc thực hành đi, thực hành lại, của việc tập cho thành thục tất
cả các bước phải theo.
Cha giáo cũng nhấn mạnh rằng viết và đọc là hai
kỹ năng liên hệ chặt chẽ với nhau. Đọc cung cấp kiến thức để viết và viết để
gia cố những gì đã đọc. Theo nghĩa này, đọc không chỉ là công việc thu thập dữ
kiện. Người đọc cần phải biết phê bình những gì mình đọc để nhờ đó mà có thể lượng
giá và chắt lọc các thông tin. Cùng với việc phê bình nó, họ nâng cao khả năng
nhận định của mình trong bài viết.
Cùng với việc hướng dẫn viết, Cha giáo cũng cho
thấy cách thức lượng giá một bài viết. Để bài viết có giá trị, nó cần được
“làm” đúng khuôn mẫu. Trích dẫn câu văn chính xác và tuân thủ các quy ước trong
việc trích dẫn là điều cần thiết để làm cho một bản văn thực sự có giá trị.
Cùng với việc trình bày lý thuyết, Cha cũng đã
thực hành một số bài mẫu ngay tại lớp với các đề tài đơn giản nhưng thiết thực,
chẳng hạn:
1) Hút thuốc là có hại cho sức khỏe
2) Hãy chứng minh mệnh đề “Thiên Chúa là Tình
Yêu”
3) Hãy giải thích mệnh đề “Thiên Chúa là Tình
Yêu”
Ngoài việc cho thấy sự khác biệt giữa chứng minh
và giải thích, Cha cũng đã trình bày khái quát về bình luận. Khen và chê là một
công việc mang tính nghệ thuật và chúng cần được trình bày song hành để làm cho
một bài luận có tính thuyết phục. Vì là một nghệ thuật, nó đòi hỏi một sự chăm
chút và cố gắng không hề nhỏ.
Buổi học kết thúc theo thời gian quy định, nhưng
việc học chắc chắn sẽ không bao giờ kết thúc. Có quá nhiều những điều cần
được nghiền ngẫm để hoa trái của buổi học được trổ sinh. Và vẫn còn đó một sự
đòi hỏi của việc luyện tập để làm cho sự chập chững buổi đầu trở nên thành thục.
Tất cả chị em đều hy vọng sẽ nâng cao được hiệu
quả của việc học tập, nếu được Cha đồng hành và hướng dẫn thêm, để có thể bắt
tay vào việc “nói về Chúa” qua các bài viết mỗi ngày.
Chị em học viện chúng con tri ân Cha và ước mong
được Cha tiếp tục hướng dẫn.
Ban Giám Đốc Học Viện
COMMENTS