Góc Suy Gẫm - Mt 12,1-8; thứ Sáu, tuần XV Thường niên

Góc Suy Gẫm - Mt 12,1-8; thứ Sáu, tuần XV Thường niên

Góc Suy Gẫm - Mt 12,1-8; thứ Sáu, tuần XV Thường niên 

Mùa dịch Covid-19 

1. Chuyện chúng mình: 

ĐI RA ATM RÚT TIỀN MUA ĐỒ ĂN BỊ PHẠT 1 TRIỆU, ĐÚNG HAY SAI? 

TTO - Chỉ thị 16 tại Tp.HCM yêu cầu người dân chỉ ra đường khi thật sự cần thiết như: mua lương thực, thuốc men, cấp cứu… Vậy người dân có được đi ra cây ATM rút tiền mua đồ ăn? 

Anh Vũ Minh Nhật (22 tuổi, ngụ tỉnh Kiên Giang) phản ánh lúc 15h ngày 10-7, anh đi từ nhà (địa chỉ số 7M đường số 14, phường 3, quận Bình Thạnh) đến trụ ATM của Sacombank trên đường Phan Xích Long (phường 7, quận Phú Nhuận) để rút tiền đi mua thực phẩm. 

Khi còn cách ATM khoảng 10m thì anh bị cán bộ chốt kiểm dịch COVID-19 tại giao lộ Phan Xích Long - Hoa Sứ yêu cầu dừng xe. Anh đã giải thích mình đi rút tiền mua thực phẩm nhưng vẫn bị lập biên bản phạt 1 triệu đồng lỗi ra đường không có lý do chính đáng. "Tôi có giải thích là tôi hết tiền và nhà hết đồ ăn, tôi cũng đang thất nghiệp, tôi chỉ đi rút tiền để mua thực phẩm…" - anh Nhật nói. Anh cũng cho biết sau khi bị lập biên bản, anh đi bộ tới ATM rút 2 triệu (trong thẻ chỉ còn hơn 2 triệu) đóng phạt tại chốt rồi đi về mà không nhận được biên lai phạt. 

Phạt người ra ngoài đường trong trường hợp này đúng hay sai? 

Bà Nguyễn Huỳnh Hải Đăng - chủ tịch UBND phường 7 (quận Phú Nhuận) - cho rằng lúc anh Nhật làm việc với tổ công tác thì không nêu được lý do ra đường, vì vậy phường phạt 1 triệu đồng. Sau khi đóng phạt, anh đi về rồi quay lại cùng vài người nhà, yêu cầu tổ công tác giải đáp thắc mắc về lỗi của Nhật. Lúc đó người nhà anh Nhật có quay clip lại rồi đăng lên mạng. Thông qua clip, phường biết được anh Nhật đi rút tiền để qua siêu thị Co.op Mart Rạch Miễu mua thức ăn. 

Theo bà Hải Đăng, hiện nay các siêu thị đều cho phép thanh toán qua thẻ ngân hàng không cần phải đi rút tiền mặt. Trong khi ngay sau lưng chỗ ở của anh Nhật cũng có cửa hàng Bách Hóa Xanh, cho phép thanh toán qua thẻ. Bà Hải Đăng cho rằng anh Nhật hoàn toàn có thể mua lương thực, thực phẩm tại địa bàn phường 3, Bình Thạnh. Còn chốt anh Nhật gặp là chốt ngăn với phường 7, quận Phú Nhuận và phường 3, quận Bình Thạnh. 

"Căn cứ công văn 2279 của UBND TP thì lý do người này đưa ra là từ phường 3, quận Bình Thạnh đi rút tiền và mua thực phẩm ở phường 7, quận Phú Nhuận là không chính đáng, không thực tế, thiết yếu…" - bà Hải Đăng nói. Nhận định về trường hợp này, luật sư Nguyễn Huy Việt cho rằng phường 7 phạt anh Nhật là không đúng, có sự ngộ nhận về tinh thần chỉ đạo của công văn 2279. Theo quy định nội dung công văn vẫn cho phép người dân ra đường mua lương thực, cấp cứu… 

"Nhu cầu rút tiền mặt để mua lương thực của anh Nhật là hoàn toàn chính đáng. Người dân cần tiền mặt để thanh toán cho rất nhiều nhu cầu khác như đổ xăng, mua thuốc men…" - luật sư Huy Việt phân tích. 

Minh Hòa - Ái Nhân 

(Nguồn: https://tuoitre.vn/di-ra-atm-rut-tien-mua-do-an-bi-phat-1-trieu-dung-hay-sai-20210713161510737.htm) 

3. Khuôn vàng thước ngọc (Mt 12,1-8; thứ Sáu, tuần XV Thường niên) 

Bắt đầu từ hôm này cho đến thứ Ba tuần tới, Giáo Hội lần lượt cho chúng ta nghe toàn bộ chương 12 được trích trong Tin Mừng theo thánh Mátthêu. Ở chương này, một chuỗi các biến cố trọng đại về cuộc đời của Đức Giêsu được ghi lại cách rõ nét và chân thực. Cũng trong chương này, giới lãnh đạo Do Thái giáo dần lộ rõ ý định loại trừ Đức Giêsu. Những cuộc tranh luận liên tiếp xảy ra và mức độ căng thẳng giữa chúng ngày một gia tăng, càng cho thấy thái độ thù hằn ấy không thể dẫn đến một tình thế có thể vãn hồi. 

Bài Tin Mừng chúng ta vừa nghe kể lại việc Đức Giêsu bị những người biệt phái khiển trách vì để các môn đệ bứt lúa ăn là điều không được phép làm trong ngày sabbath. Vậy, các môn đệ của Đức Giêsu có thực sự vi phạm luật nghỉ ngày sabbath không? Và đâu là ý nghĩa mà Thiên Chúa muốn, khi Ngài ra lệnh phải nghỉ việc ngày sabbath? 

Trước hết, Đức Giêsu đã cho thấy các môn đệ không hề vi phạm luật ngày sabbath khi bứt lúa để ăn, bởi vì luật được lập ra là để phục vụ chứ không phải để giết chết con người. Và để minh họa cho điều này, Ngài đã trưng dẫn trường hợp vua Đavít cũng như các thuộc hạ đã không hề vi phạm lề luật mặc dù khi đói họ đã ăn bánh dâng tiến, thứ bánh chỉ dành cho các thầy tư tế. Hay như trường hợp các tư tế trong đền thờ vi phạm luật nghỉ ngày sabbath mà không bị mắc tội. 

Kế đến, luật nghỉ ngày sabbath mang một ý nghĩa đặc biệt là nhằm giải phóng con người khỏi ách nô lệ của đời sống vật chất. Thật vậy, ngày sabbath là ngày được hiến dâng cho Thiên Chúa qua việc nghỉ lao động chân tay nhằm nói lên quyền căn bản của con người, đó là quyền tự do. Con người không thể nào làm nô lệ cho bất cứ ai, cũng không thể làm nô lệ cho công việc thường nhật để mưu sinh. Ý nghĩa cao quý của ngày sabbath là thế, tiếc thay nó đã bị những người biệt phái và luật sĩ biến thành một gánh nặng chồng chất lên vai người dân. Họ biến người dân thành nô lệ cho lề luật, nghĩa là luật nghỉ ngày sabbath thì được tôn thờ, còn con người lại bị chối bỏ. 

Ngoài ra, người ta không thể kết án Đức Giêsu là một con người sống vô tổ chức, vô kỷ luật, khi Ngài chấp nhận để các môn đệ bứt lúa ăn, một hành động vốn bị cấm trong ngày nghỉ sabbath. Trái lại, khi để cho các môn đệ làm như vậy trong ngày sabbath, Đức Giêsu muốn cho thấy, mọi luật lệ, mọi quy định là cần thiết, nhưng tất cả mọi lề luật đều buộc phải chịu sự chi phối của lề luật quan trọng nhất, đó là luật yêu thương. Hơn nữa, đối với Thiên Chúa, tình yêu quan trọng hơn tất cả, hơn cả lễ tế, bởi vì Thiên Chúa muốn lòng nhân từ chứ không cần lễ tế. Hay nói rõ hơn, nếu có lễ tế, thì nó cũng phải diễn tả lòng mến của chúng ta dành Chúa. 

Cuối cùng, Đức Giêsu đã đến để giải phóng con người khỏi ách nô lệ của lề luật và đặt nó vào đúng vị trí của mình là phục vụ con người. Trong ý nghĩa đó, ngày sabbath được lập ra vì con người, chứ không phải con người vì ngày sabbath. Chính Đức Giêsu đã luôn đứng về phía con người và lấy con người làm trung tâm. Bởi đó, nếu có lề luật, thì luật đó phải phục vụ con người và vì thế, luật được Đức Giêsu chấp nhận là luật bác ái yêu thương: Ta muốn lòng nhân chứ đâu cần lễ tế.   

Lời Chúa hôm nay mời gọi chúng ta nhìn lại cách giữ luật của mình. Nếu chúng ta giữ tỉ mỉ mọi lề luật mà không đếm xỉa gì đến tương quan yêu thương của chúng ta đối với những người chung quanh, chắc hẳn là chúng ta đang trở thành những người biệt phái giả hình, không hơn không kém. 

Lạy Chúa, xin giúp chúng con luôn biết tuân giữ lề luật cùng làm mọi việc vì lòng mến Chúa và yêu thương anh em. Xin dạy cho chúng con luôn ý thức rằng, mọi luật lệ không chỉ là phương thức để chúng con soi vào đó mà tiến bước, nhưng còn là cầu nối để đưa chúng con đến được với Chúa và tha nhân. Xin đừng để tinh thần vụ luật vây kín tâm trí chúng con trong đời sống Đức tin, nhưng xin ban cho tâm hồn chúng con luôn luôn biết yêu thương và nhân từ như Chúa mời gọi. 

4. Lời bàn 

- Trình thuật Tin Mừng hôm nay cho thấy, Đức Giêsu đã dạy cho những người Pharisiêu biết cốt tuỷ của mọi luật lệ là ý muốn của Thiên Chúa; mà ý muốn của Thiên Chúa luôn luôn là yêu thương và nhân nghĩa với mọi người. Thiếu tinh thần này thì mọi việc dù được coi như linh thánh nhất cũng trở thành vô nghĩa, và có thể là cái cớ đưa nhiệt tâm đến lầm lỗi, như trường hợp các ông Pharisiêu trong câu chuyện mà Sách Thánh nhắc tới. Thật ra ở đây, các môn đệ của Chúa không vi phạm chính luật lệ của ngày sabbath, mà chỉ lỗi một trong 39 điều do các thầy Rabbi đặt ra. Như thế, câu chuyện còn hàm ý chỉ trích nhóm Pharisiêu, vì quá đặt nặng những ý kiến, những tập tục của người ta, mà làm cho việc giữ luật trở thành gánh nặng, đè lên người dân, khiến họ không sao kham nổi. 

- Thực ra, không có điều khoản nào cho thấy rằng các môn đệ đã vi phạm lề luật. Qủa vậy, luật đã quy định rằng, những người đi đường bị đói thì được phép làm như điều các môn đệ đã làm, tức là chỉ được dùng tay bứt bông lúa chứ không được dùng liềm để gặt: “Khi vào đồng lúa của người đồng loại anh (em), thì anh (em) có thể lấy tay bứt những bông lúa, nhưng không được tra liềm cắt lúa của người đồng loại anh (em)” ( Đnl 23,26). Như thế, người ta đã cố tình giải thích luật một cách tùy tiện, cốt để bắt ép người khác miễn cưỡng thừa nhận họ sai lầm. Thế mới hiểu được rằng, thời nào cũng vậy, những người dân thấp cổ bé miệng luôn là những người chịu nhiều thiệt thòi nhất. Họ chỉ biết thi hành những điều khoản luật dạy không sai trệch, nếu như họ không muốn mình trở thành nạn nhân của những cáo buộc nhân danh công lý. 

- Dưới con mắt các biệt phái và kinh sư, lỗi của các tông đồ không phải là bứt và ăn bông lúa mì nhưng là vì họ đã làm việc đó trong ngày Sabbath. Luật ngày Sabbath rất phức tạp và rườm rà. Luật cấm làm việc trong ngày Sabbath, nhưng những nhà dạy luật không hài lòng với sự cấm đoán đơn thuần đó, mà phải định rõ là việc gì. Vì thế họ nêu ra 39 việc bị cấm làm trong ngày Sabbath. Trong số những việc cấm đó có việc gặt hái, đập lúa và nấu nướng. Tuy nhiên, những nhà giải thích luật không chỉ đưa ra và để vấn đề ở đó. Mỗi mục trong danh sách ghi những việc làm bị cấm, đều được họ định nghĩa rõ ràng. Ví dụ: Cấm mang gánh nặng. Nhưng gánh nặng là gì? Một gánh nặng là bất kỳ vật gì cân nặng bằng hai trái vả khô. Việc đề nghị làm hay dự tính sẽ làm cũng bị cấm vào ngày Sabbath, thậm chí cả những gì có thể tưởng tượng trong việc làm cũng bị cấm. 

- Những người Do Thái chính thống thi hành luật ngày Sabbath một cách nghiêm ngặt. Họ quy định rằng, bất cứ ai nằm với vợ, dự trù làm bất cứ việc gì trong ngày Sabbath; thậm chí tính toán đi nơi nào đó hoặc có ý định mua bán, việc kéo nước hay nâng một vật nặng lên đều bị kể là có tội. Rất nhiều điều bị cấm làm trong ngày Sabbath, dù làm ở trong nhà hay bất cứ nơi nào khác. Đi du lịch, cày ruộng, nhóm lửa hay cỡi lừa; đi dạo ngoài biển, đánh hay giết bất cứ thứ gì, bắt một con thú, bẫy chim hay bắt cá, đánh giặc… tất cả đều nằm trong tầm ngắm của những người thực thi pháp luật nhân danh tôn giáo của mình. Người nào vi phạm những điều này sẽ bị trừng phạt. Họ quan niệm rằng, giữ những luật lệ này là tuân thủ luật của Chúa, còn thực thi điều ngược lại chính là phá bỏ luật của Chúa. Như vậy, theo quan điểm của kinh sư và pharisiêu thì việc họ bắt lỗi Đức Giêsu là hoàn toàn chính đáng, vì Ngài đã cho phép, nếu không muốn nói là khuyến khích các môn đệ vi phạm luật của ngày Sabbath. 

- Tuy nhiên, Đức Giêsu đã trích dẫn lời Chúa phán với ngôn sứ Hôsê để cho thấy những việc mà người Pharisiêu làm là sai lầm: “Ta muốn tình yêu chứ không cần hy lễ, thích được các ngươi nhận biết hơn là được của lễ toàn thiêu” (Hs 6,6). Điều Chúa muốn hơn cả của lễ là lòng nhân từ, tức là nó phải đáp ứng tiếng gọi của nhu cầu con người. Trong câu chuyện này, Đức Giêsu đã đưa ra nguyên tắc là, những đòi hỏi thuộc về nhu cầu của con người phải đặt trước mọi đòi hỏi khác. Sự đòi hỏi của việc thờ phượng, của nghi lễ, của phụng vụ rất là quan trọng và có chỗ đứng của nó, nhưng ưu tiên trên mọi sự đó chính là, cần đáp ứng ngay những nhu cầu cấp bách nhằm bảo vệ sự sống của con người. Ngoài ra, Đức Giêsu còn nhấn mạnh rằng, nghi lễ phụng vụ lớn nhất là công việc phục vụ nhu cầu của con người. Chúng ta dễ dàng nhận thấy rằng, suốt thời gian Đức Giêsu sống ở trần gian, Ngài không hướng dẫn một việc thờ phượng nào, ngoại trừ Ngài có mặt tại hội đường ở Nazareth; thế nhưng, chúng ta lại không thể kể hết được những bằng chứng cho thấy Ngài đã cho kẻ đói ăn, an ủi người buồn rầu, săn sóc kẻ ốm đau, chữa lành người bệnh tật vào ngày Sabbath. Là Kitô hữu, chẳng phải chúng ta cũng được mời gọi bắt chước Đức Giêsu mà yêu thương thay vì tìm cách cáo tội và chỉ trích người thân cận sao? 

- Nhưng dù sao đi nữa, người ta không thể nhân danh lề luật mà làm khổ con người, nhất là để kết án những con người vô tội. Người ta cũng không thể nhân danh lề luật dù đó là luật tôn giáo để khước từ thực thi lòng bác ái đối với người anh em đang đói khổ. Bởi đó, vào ngày Chúa nhật, khi không có ai thay thế, người ta có thể được phép nghỉ lễ để chăm sóc cho một bệnh nhân đau nặng đang rất cần được chăm sóc, giúp đỡ. Hay trong khi giải quyết bất cứ vấn đề nào, dù rắc rối đến đâu, người ta cũng không được nhân danh lề luật mà bỏ qua yếu tố quan trọng nhất là sự cảm thông và lòng nhân ái. Như thế chúng ta mới hiểu được lời của thánh Phaolô sau này nói với giáo đoàn Rôma: “Đã yêu thương thì không làm hại người đồng loại; yêu thương là chu toàn Lề Luật vậy” (Rm 13,10). 

- Cựu thủ tướng Anh, bà Margaret Thatcher từng nói: “Luật pháp phải được viết trong những trái tim, chứ không chỉ được viết trên trang giấy”. Một khi luật lệ được viết trên tim, thì khi áp dụng nó, chúng ta không chỉ thuần túy dựa vào lý để minh định đúng sai, mà đôi khi còn phải nại đến cái tình để xử trí. Chúng ta không hiểu rõ nội tình của câu chuyện người đàn ông bị phạt khi ra ngoài rút tiền, nhưng những gì mà người có trách nhiệm giải trình lại cho thấy chẳng có gì là thấu tình đạt lý. Luật pháp cần nghiêm minh, điều đó thì ai cũng rõ. Thế nhưng, một khi những quy định không hoàn toàn triệt đường sống của người dân vào lúc này, thì những phản hồi như thế chẳng qua cũng chỉ là thứ bao biện theo kiểu “miệng nhà quan có gang có thép”. Kỉ cương phép nước là nhằm bảo vệ và phục vụ cho mọi công dân chứ không phải là một thứ bá quyền, nhằm thể hiện quyền uy thống trị. Dựa theo những gì luật sư Huy Việt phân tích thì chúng ta có thể nhận ra rằng, vụ việc này là một minh họa cho thấy, một khi lề luật không đặt nền tảng trên tình thương và lòng nhân ái thì nó sẽ trở nên nặng nề và cục bộ như thế nào. Những người thực thi công vụ dường như không hề quan tâm đến cơn đói hay sự khó khăn của người dân giữa cơn đại dịch, mà chỉ chực chờ xem người ta có làm gì vi phạm hay không. Kitô hữu chúng ta nhiều khi cũng có lối hành xử tương tự như vậy. Khi không có tình thương, mọi sơ hở nhỏ nhoi của tha nhân đều có thể trở thành bằng chứng để cáo tội họ. Ngược lại, một khi để cho lòng nhân nghĩa lên ngôi thì chắc rằng chúng ta sẽ vui vẻ thông cảm và bỏ qua cho những sai lầm của người khác một cách dễ dàng. 

Viết Cường, O.P.